浅析越南语的翻译艺术Dch thut, mt vn nn ngn ng 23.12.01 Dch thut c lin quan mt thit n vic phn tch v so snh cu trc ng php cc ngn ng. Nhng thnh qu nghin cu ca ngn ng hc hin i c th c p dng nh th no trong vic ny, c th hn na l trong vic dch t cc th ting nh ting Anh v ting c sang ting Vit? Dng V, tc gi cng trnh nghin cu Ting Vit v Ngn ng hc hin i - S kho v c php, sp xut bn, tm cch tr li cu hi ny trong bi vit sau.Xa nay c nhiu cuc bn lun v dch thut. Ngi ta c th bn th, song c l t ai nhn ra ci h qu tai hi ca dch thut, c bit l gii dch thut khoa hc nhn vn. Hu ht ngi dch ch quan tm n ci kh ca dch thut l lm sao chuyn ti chnh xc tng mt vn bn c vit bng mt th ngn ng gc sang mt ngn ng dch. Dch vn kh, dch th cng kh na. i , ngi ta ch ch tm vo kha cnh y v xem nh mt vn . Tuy nhin, khng phi l vn chnh. Ci vn chnh l dch thut c th ph h ngn ng m t ai . Phi xem y l vn nn th ng hn v ting Vit l mt nn nhn in hnh ca vn nn dch thut. Khng cn hc ngn ng hc, khng cn hiu bit cc l thuyt ng php phc tp, ai cng bit, mi ngn ng u c cu trc ring, nu anh/ch y bit t nht hai ngn ng. Ngn ng khng bt nh m c ng php. Mi ngn ng u c ng php ring. Ng php ca mt ngn ng khng phi l ci g ngu nhin t trn tri ri xung m c quy tc v logic, n l kt qu ca nguyn tc hnh ngn c th. V d ting Anh l mt loi ngn ng tuyn tnh, ting c khng tuyn tnh, ting Vit l mt ngn ng tnh tin (1). Nh thm nng ngn ng, con ngi s nhn ra ngay, mt cu ni c phi l ngn ng m mnh thng tho hay khng. Th xem mt v d, L Vn L (1948) dng 5 ch to ra nhiu cu: Sao n bo khng n? Sao bo n khng n? Sao khng n bo n? Sao n khng bo n? Sao? n bo n khng? Sao? Bo n n khng? N n, sao khng bo? N n, khng bo sao? N n bo khng sao. N bo sao khng n? N n, bo sao khng? N bo n khng sao. N bo khng n sao? N khng bo, sao n? N khng bo n sao? N khng n bo sao? Bo n sao khng n? Bo n: n khng sao. Bo sao n khng n? Bo n n, sao khng? Bo n khng n sao? Bo khng, sao n n? Bo! Sao, n n khng? Khng bo, sao n n? Khng n bo n sao? Khng sao, bo n n. Khng bo n n sao? Khng n, bo n sao? Khng n, n bo sao? n bo n khng sao. n khng? Bo n sao? n khng? N bo sao? n, sao khng bo n? n bo n sao khng? n, sao n khng bo. n, n bo khng sao. n, n khng bo sao? n, sao bo n khng? Vi tr chi hon v 5 t bn trn, theo l thuyt, ta s c 120 chui t khc nhau (theo cng thc 5! 5 giai tha). Song thc ra ch c 38 chui t ni c. Tm cho l vy, nhng th no l ni c? Ti sao ngi Vit thy cu “N n, sao bo khng?” ni c nhng cu “N n khng sao bo” th khng ni c? Ngi Vit cn c cm gic y, nhng ngi ngoi quc khng rnh ting Vit th sao? Cm thy mt cu, mt thnh t, mt chui t, mt cm t ni c bi v trong v thc ca tng ngi Vit tn ti sn ci kho tng cu trc ting Vit. Ch c nhng cu trc nht nh ngi Vit mi chp nhn.Vi tr chi hon v 5 t bn trn, theo l thuyt, ta s c 120 chui t khc nhau (theo cng thc 5! 5 giai tha). Song thc ra ch c 38 chui t ni c. Tm cho l vy, nhng th no l ni c? Ti sao ngi Vit thy cu “N n, sao bo khng?” ni c nhng cu “N n khng sao bo” th khng ni c? Ngi Vit cn c cm gic y, nhng ngi ngoi quc khng rnh ting Vit th sao? Cm thy mt cu, mt thnh t, mt chui t, mt cm t ni c bi v trong v thc ca tng ngi Vit tn ti sn ci kho tng cu trc ting Vit. Ch c nhng cu trc nht nh ngi Vit mi chp nhn. Mt v d khc. Gi s ngi Vit ni: Mt c gi p. Cng ni dung y, ngi Anh s ni: “a pretty girl”, hoc ngi c: “ein schnes Mdchen”. R rng hai cu trc c php khc nhau (2). t cu hi, v sao ngi Vit khng t tnh t “p” trc danh t “c gi” m ni “mt p c gi” cho ging ngi Anh, ngi c? Ngi Tu ni mt “m nhn”. “M” l “p”, “nhn” l “ngi”. Ti sao ngi Vit li i ni ngc thnh “ngi p”. Ni theo ngn ng hc l ti sao danh t trong ting Hoa c b ngha bn tri, cn ting Vit th bn phi? Ci g cng c nguyn nhn ca n. Ting Vit l mt ngn ng thng dng nguyn tc din (theme/subject interpretation). Ngi Vit thng lp cu tnh tin din t nguyn tc ny. Nguyn tc din ni ln trnh t nhn din v nhn thc v mt i tng mun din t. Ci trnh t ny ging nh mt hm s vy,